Năm 1923, Vĩnh Chân có lớp dạy quốc ngữ, phong trào tân ngữ đã thôi thúc nhiều gia đình đưa con em tới lớp học, 10 năm sau, khi học xong chương trình kiêm bị, nhiều người đã thi đỗ vào trường canh nông, bách nghệ, hỏa xa, thầy ký, hương sự.... Những người đỗ đạt ấy, trong đó có nhiều người con của dòng tộc họ Cù Chi 2 xã Vĩnh Chân. Nối tiếp truyền thống ấy, ngày nay, Chi 2 họ Cù ở Vĩnh Chân đặc biệt quan tâm đến khuyến học, khuyến tài để góp phần phát triển giáo dục. Anh em trong dòng họ luôn quây quần động viên nhau, quan tâm chăm sóc động viên con cháu học hành đến nơi đến chốn, bởi các cụ dạy con cháu là “muốn nên thầy nên thợ thì phải học”. Trong dòng tộc, nhiều gia đình có truyền thống hiếu học, có từ hai đến ba thế hệ con cháu thành đạt. Tiêu biểu là gia đình cụ Cù Văn Giụ (nguyên cán bộ ty Giáo dục Phú Thọ) có 6/7 người con tốt nghiệp Đại học, trong đó có 2 giáo sư, 1 tiến sỹ, 1 nhà giáo nhân dân, 1 nhà giáo ưu tú, cụ có 13 cháu tốt nghiệp đại học trong đó có 3 thạc sỹ, 3 tiến sỹ và một cháu đang bảo vệ luận văn tiến sỹ. Gia đình cụ Giáo Cù Văn Ngỗi có 3/3 con tốt nghiệp đại học, 9 cháu tốt nghiệp đại học trong đó có 4 thạc sỹ. Gia đình cụ Cù Xuân Đồng có 2/2 con tốt nghiệp đại học trong đó có 1 đại tá - tiến sỹ, bản thân cụ là phó giáo sư, tiến sỹ, nhà giáo ưu tú. Gia đình cụ Cù Văn Dậu có ¾ con tốt nghiệp đại học, 6 cháu tốt nghiệp đại học, có 2 thạc sỹ.
Từ năm 2000, xã Vĩnh Chân đã thành lập hội khuyến học, do đồng chí Bí thư Đảng ủy làm chủ tịch. Chủ trương của Hội khuyến học xã là: phát triển khuyến học theo dòng họ để khơi dậy truyền thống hiếu học trong từng gia đình, của các dòng họ ở địa phương nhằm động viên con cháu học giỏi, góp phần xây dựng “tế bào, nền tảng của xã hội” là gia đình “ấm no - bình đẳng - tiến bộ - hạnh phúc”, xây dựng quê hương đất nước giàu đẹp. Đến nay Vĩnh Chân có 7 chi hội khuyến học. Dưới sự chỉ đạo của hội khuyến học các cấp, dòng tộc họ Cù chi 2 xã Vĩnh Chân thành lập chi hội khuyến học dòng họ. Thành viên thường trực chi hội có 9 người.
Những thành viên trong chi hội khuyến học đều là những người có uy tín, tâm huyết với công tác khuyến học, khuyến tài. Hàng năm cứ vào 15/8 âm lịch - Tết trung thu, Chi hội khuyến học mời gia đình và các cháu đạt danh hiệu học sinh giỏi các cấp, thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng, các đại biểu các nhánh trong dòng họ tới dự lễ phát thưởng tại nhà tổ đường. Các cháu được dâng hương kính tổ đồng thời được ôn lại truyền thống hiếu học của chi họ, được ghi danh sách vào sổ khuyến học khuyến tài của dòng họ. Mỗi năm tổng kết tuyên dương khen thưởng chi hội khuyến học, chúng tôi đều mời lãnh đạo xã, khuyến học các cấp đến dự trao thưởng và phát biểu. Có những kỳ phát thưởng, chúng tôi mời các cháu học sinh, sinh viên đang học hoặc đã ra trường đến dự, báo cáo kết quả làm cho hội nghị sôi động hơn. Qua đó dòng họ đã động viên khích lệ các gia đình nghèo vượt khó nuôi dạy con cháu học giỏi, thi đỗ vào các trường đại học. Tiêu biểu gia đình ông Cù Văn Phúc làm nghề thuần nông có 5 người con gái thì 4 người đỗ tốt nghiệp đại học. Ông Cù Văn Vượng 4 cô con gái học xong THPT, 2 cô nói với bố mẹ nhà ta chưa có ai vào đại học, xin phép bố mẹ được vừa làm thêm vừa ôn thi đại học trong điều kiện hoàn cảnh vô cùng khó khắn, hai năm sau cả hai cháu đều thi đỗ vào đại học (1đại học Du lịch TPHCM, 1 đại học y học cổ truyền Hà Nội) đều là sinh viên học chính quy. Không những thế, các cháu còn đỡ bố mẹ giúp 2 chị em đi lao động nước ngoài..... Trong chi họ còn nhiều gia đình 3 cha con tốt nghiệp đại học, 4/5 con học đại học....
Qua theo dõi sau khi tốt nghiệp đại học có cháu được giữ lại làm giảng viên của trường Đại học Cảnh sát, là sỹ quan quân đội, là bác sỹ, kỹ sư kiến trúc xây dựng, là các nhà doanh nghiệp giỏi, là các thầy giáo cô giáo đang công tác ở các nhà trường phổ thông đều làm tốt công việc được giao, có cháu được cử đi du học nước ngoài, một số cháu đang theo học cao học....
Việc xây dựng và duy trì quỹ khuyến học, bước đầu vận động các gia đình cùng đóng góp xây dựng quỹ khuyến học. Đặc biệt vào ngày giỗ tổ chi hội khuyến học báo cáo kết quả hoạt động khuyến học dòng họ, tuyên dương các gia đình và các cháu đạt thành tích cao trong học tập, ôn lại truyền thống hiếu học của chi họ, phát động xây dựng quỹ khuyến học, nhiều người đã ủng hộ hàng triệu đồng. Trong 11 năm thực hiện công tác khuyến học, chúng tôi đã có hơn 100 triệu đồng tiền quỹ, chi thưởng 75 triều đồng cho 168 cháu trong đó: đỗ vào đại học 57 cháu, học sinh giỏi các cấp 63 cháu, đỗ vào các trường cao đẳng, trung cấp kỹ thuật 48 cháu. Năm học 2011 - 2012, mới thống kê các cháu học ở 3 nhà trường tại Vĩnh Chân, có 9 cháu thi học sinh giỏi đạt 12 giải, trong đó cấp tỉnh đạt 2 giải Nhất, 4 giải Nhì, 3 giải Ba. Cấp huyện đạt 1 giải Nhất, 1 giải Nhì, 1 giải Ba.
Đến nay dòng họ Cù chi 2 xã Vĩnh Chân có gần 200 người tốt nghiệp đại học trong đó: 15 tiến sỹ, 3 giáo sư, phó giáo sư, 1 nhà giáo nhân dân, 3 nhà giáo ưu tú, 1 Ủy viên TW Đảng - Anh hùng lao động, đại biểu quốc hội, Chủ tịch hội Người cao tuổi Việt Nam, 2 vụ viện trưởng (trong đó 1 người phục vụ Bác Hồ 14 năm), 3 Tỉnh ủy viên, 9 chánh phó Giám đốc sở, 10 chủ tịch, phó chủ tịch quận huyện, hiệu trưởng trường quân sự, 9 Đại tá quân đội, công an (trong đó có 3 Đại tá Tiến sỹ), gần 40 Đảng viên có tuổi Đảng 40 - 50 - 60 năm.
Dòng tộc họ Cù chi 2 xã Vĩnh Chân có truyền thống hiếu học từ xưa đến nay, trong mọi thời kỳ đều chú tới sự học. Bước vào thời kỳ đổi mới, việc học tập càng được đẩy mạnh. Khi có chủ trương phát triển khuyến học, dòng họ Cù Chi 2 đã dám chủ động hòa nhập. Với những thành tích trên chi hội đã được Hội Khuyến học huyện, tỉnh công nhận là một chi hội khuyến học xuất sắc, Hội Khuyến học tỉnh tặng Bảng vàng khuyến học. Trung ương Hội Khuyến học tặng bằng khen khuyến học cùng 5 dòng họ khác toàn quốc.
Cù Ngọc Phách