Để các bài học trở nên gần gũi, các thầy cô giáo Trường THCS Gia Thanh đã thành lập Câu lạc bộ STEM nón lá, đưa chiếc nón của quê hương vào các môn học. Là giáo viên được phân công xây dựng bài giảng “STEM nón lá”, cô giáo Nguyễn Thị Minh Tâm đã chủ động nghiên cứu tài liệu, thu thập thông tin; trao đổi, thảo luận với các thành viên trong Câu lạc bộ để xây dựng bài giảng. Bản thân cô Tâm cùng học sinh sau những chuyến tham quan học tập trải nghiệm tại làng nghề nón lá Gia Thanh đã trăn trở về việc bảo tồn và phát huy nghề làm nón quý giá đã tồn tại gần 100 năm qua. Với tình yêu và sự thôi thúc đó, cô Tâm và các thành viên Câu lạc bộ đã truyền cảm hứng cho học sinh qua những chiếc nón lá mộc mạc.
Cô Tâm chia sẻ: Với việc vận dụng STEM nón lá vào giảng dạy, các tiết học trở nên hấp dẫn, sinh động hơn. Học sinh cũng được tìm hiểu quy trình kỹ thuật, quy trình sản xuất nón lá, các thông số đặc trưng của nón lá Việt Nam; tìm hiểu về loại lá cây truyền thống dùng để làm nón, bao gồm quá trình trồng, chăm sóc và thu hoạch; khám phá các phản ứng hóa học khi xử lý lá cây làm nón... Ngoài ra, việc khuyến khích học sinh thảo luận về ý nghĩa văn hóa, xã hội, thời trang và nguyên liệu xanh của chiếc nón lá giúp học sinh mở rộng kiến thức, cởi mở chia sẻ quan điểm, góc nhìn của bản thân.
Đối với môn Toán, thông qua hoạt động thiết kế và thực hành, học sinh áp dụng kiến thức toán học để tính toán kích thước, tỷ lệ và diện tích liên quan đến nón lá, sử dụng chiếc nón lá để rút ra kiến thức liên quan đến việc vẽ hình, tưởng tượng, tư duy khám phá hình học và phương pháp tính toán trong toán học.
Với môn Mỹ thuật, học sinh thực hành vẽ phong cảnh làng quê trang trí nón, từ đó hình thành cho các em tình yêu quê hương, đất nước. Hay ở môn Hoạt động giáo dục địa phương, môn Ngữ văn, Lịch sử, các em được tìm hiểu ý nghĩa, nguồn gốc của nón lá ở các làng quê Việt Nam, được tiếp cận ca dao, dân ca hay các bài thơ, bài hát có hình ảnh nón lá… Qua đó, thấy được vai trò, ý nghĩa, nguồn gốc và vì sao cần gìn giữ giá trị sản phẩm làng nghề. Giờ học cứ thế trôi qua một cách sinh động và đầy hứng khởi.
“Làm nón là công việc thường ngày của các bà, các mẹ nên học sinh lúc đầu thấy bình thường. Tuy nhiên, khi đưa chiếc nón lá vào giảng dạy qua hoạt động giáo dục STEM, các em rất hứng thú, khá nhiều học sinh biết may nón, làm ra sản phẩm tại trường. Việc đưa những sản phẩm gần gũi, quen thuộc và thiết thực vào bài giảng vừa tiết kiệm, mở ra những hướng đi mới trong giảng dạy và hướng nghiệp cho người học. Học sinh rất hào hứng, say mê với các bài học. Các em được truyền cảm hứng và có thêm các ý tưởng để phát huy và bảo tồn những giá trị di sản của địa phương” - Cô Tâm cho biết thêm.
Việc vận dụng STEM nón lá vào giảng dạy được triển khai tại Trường THCS Gia Thanh từ năm học 2022 - 2023. Ban đầu đưa vào giảng dạy ở bộ môn Toán, môn khoa học tự nhiên, Khoa học xã hội lớp 6 và lớp 7, môn Ngữ văn, Lịch sử, môn Công nghệ, môn Nghệ thuật (Âm nhạc và Mỹ thuật). Sau hiệu quả ban đầu, từ năm học 2023 - 2024, nón lá được đưa vào giảng dạy ở hầu hết các bộ môn. Nội dung của các bài học STEM nón lá được xây dựng một cách chặt chẽ, theo nội dung chương trình học và liên kết với di sản ở địa phương. Điều này giúp học sinh chủ động hơn trong việc tiếp nhận và ứng dụng kiến thức vào thực tế thông qua các hoạt động học tập cụ thể, đồng thời kích thích khả năng sáng tạo của học sinh.
Sáng kiến đưa nón lá vào trường học thông qua giáo dục STEM của Trường THCS Gia Thanh còn mang lại giải thưởng trị giá 1.000 USD cho cô trò Trường THCS Gia Thanh khi là 1 trong 6 trường học trên thế giới đoạt giải trong Cuộc thi Kế hoạch Bài học về Di sản sống Châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO.
Bên cạnh đó, cô giáo Trần Thị Minh Tâm còn đưa sản phẩm nón lá vào các đề tài nghiên cứu khoa học; hướng dẫn học sinh vận dụng thành công nội dung nón lá trong cuộc thi Khoa học kỹ thuật các cấp. Với đề tài “Bảo tồn và phát huy giá trị sản phẩm làng nghề truyền thống nón lá Gia Thanh thông qua hoạt động giáo dục STEM”, em Hán Phương Thảo và Lưu Thị Thanh Hằng, học sinh lớp 8B của Trường THCS Gia Thanh đã đoạt giải Nhì Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh năm học 2023 - 2024.
Thầy Ngô Ngọc Thụy - Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: Việc đưa nón lá, đưa “di sản sống” vào giảng dạy ở các môn học là giải pháp đổi mới đem lại hiệu quả tích cực, tạo hứng thú, khơi gợi sự say mê, sáng tạo cho người học. Đặc biệt qua đó góp phần lan tỏa để sản phẩm nón lá truyền thống đến gần hơn với thế hệ trẻ.
Một Nhà giáo dục học vĩ đại đã từng nói: Người thầy trung bình chỉ biết nói, người thầy giỏi biết giải thích, người thầy xuất chúng biết minh họa, người thầy vĩ đại biết cách truyền cảm hứng. Cô Tâm và các thầy cô giáo Trường THCS Gia Thanh đã nỗ lực đổi mới phương pháp giảng dạy để truyền cảm hứng, hướng học sinh đến những giá trị truyền thống của dân tộc, trao những kiến thức, kỹ năng sống và giúp các em thêm trân quý, gìn giữ giá trị văn hóa độc đáo của quê hương mình.
Huyền Trang