Kính thưa: - Bà Nguyễn Thị Kim Ngân, UV Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
- GS.TS Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam
Kính thưa các vị đại biểu, khách quý;
kính thưa các vị đại biểu
Tôi rất vinh dự và xúc động được thay mặt cho Ban Khuyến học Dòng họ Vũ xã Thụy Vân, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ báo cáo với Chủ tịch Quốc hội và các quý vị đại biểu về những việc đã làm để đạt Dòng họ học tập tiêu biểu xuất sắc giai đoạn 2016-2020, cụ thể như sau:
Dòng họ Vũ xã Thụy Vân nằm trong Dòng họ Vũ tỉnh Phú Thọ và thuộc dòng họ Vũ Võ Việt Nam. Hiện nay, dòng họ có 250 hộ gia đình trên 1900 nhân khẩu, với 1008 đinh, là một dòng họ có truyền thống hiếu học lâu đời. Từ xa xưa, cha ông chúng tôi vẫn luôn coi trọng đạo học và tâm niệm “Cho con một bụng chữ còn hơn một hũ vàng”; “Nên thợ, nên thầy nhờ có học”. Vì vậy, dù phải lặn lội bươn chải kiếm cái ăn, chắt chiu từng hạt thóc, củ khoai nhưng vẫn lo cho con được học hành để nên người, mỗi gia đình trong dòng họ đều phải có bổn phận và nghĩa vụ làm cho con cháu mình hiểu chỉ có con đường học tập mới thay đổi cuộc sống, mới thành người tử tế và khái niệm học phải đầy đủ “Tiên học lễ, hậu học văn”, gia phong - gia đạo - gia giáo, nếp sống trong mỗi gia đình tạo nên truyền thống của gia tộc, dòng họ để cháu con luôn phải biết từ việc “Học ăn, học nói, học gói, học mở” và gắn khuyến học với khuyến đức, khuyến nghề.... Đặc biệt trong xu thế hội nhập và phát triển, dòng họ càng ý thức sâu sắc hơn về việc đầu tư cho việc học không chỉ của con cháu mà phải quan tâm nhiều hơn đến việc học tập của người lớn.....Trong tộc ước của dòng họ đã có một chương về Khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, quy định rõ “Mỗi người trong dòng họ đều phải có bổn phận rèn luyện và tự giác học tập thường xuyên, học tập suốt đời… Học để làm người tử tế, để nâng cao đời sống của gia đình và góp phần phát triển quê hương, đất nước”.
Quyết định 281/QĐ-TTg của Thủ tường Chính phủ, Kế hoạch số 2577/KH-UBND của UBND tỉnh Phú Thọ về Đề án “Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng đến năm 2020” được ban hành là cơ hội tốt để các gia đình, dòng họ, cộng đồng tiếp tục đẩy mạnh phong trào học tập thường xuyên, học suốt đời.
Ngay sau khi UBND tỉnh Phú Thọ có Quyết định số 14/QĐ-UBND về việc ban hành Tiêu chí đánh giá, công nhận “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập” và “Đơn vị học tập” giai đoạn 2016-2020. Xác định những tiêu chí, chỉ tiêu cụ thể trong quyết định rất phù hợp với thực tiễn và xu thế hội nhập, yêu cầu cao hơn cho mỗi công dân, gia đình, dòng họ phấn đấu.... Ban Khuyến học Dòng họ đã nghiên cứu kỹ, xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện, phân công trách nhiệm cho từng thành viên, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tổ chức cho các chi, ngánh học tập các văn bản của TW và địa phương; in và phát cho các hộ gia đình và treo tại nhà thờ họ 4 tiêu chí Gia đình học tập, 3 tiêu chí Dòng họ học tập. Phối hợp với khu dân cư tổ chức tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh. Liên kết với ban Khuyến học dòng họ Tạ, dòng họ Đinh, Chi hội Khuyến học khu dân cư và các tổ chức đoàn thể như: Cựu chiến binh, Người cao tuổi, Cựu giáo chức cùng tham gia xây dựng Dòng họ học tập và “Cộng đồng học tập” tại khu dân cư Phú Hậu.
Trước hết muốn đạt “Dòng họ học tập” thì các gia đình trong dòng họ phải đạt “Gia đình học tập” việc học tập của con em và của người lớn trong mỗi gia đình phải được chú trọng. Vào đầu các năm học, Ban khuyến học đã liên hệ với các trường Tiểu học, THCS nắm số lượng con em trong dòng họ đang theo học để theo dõi quá trình học tập của các cháu. Dòng họ đã tổ chức Lễ ký cam kết theo từng năm học, từng giai đoạn với các trường Tiểu học và THCS trên địa bàn xã Thụy Vân, nhằm phối hợp giáo dục học sinh là con em của dòng họ. Ban phối hợp với Hội đồng gia tộc giao trách nhiệm và thường xuyên đôn đốc các gia đình trong dòng họ quan tâm tạo điều kiện tốt nhất cho con cháu được học tập tiển bộ.100% các gia đình đều ký cam kết trở thành Gia đình học tập theo đúng tiêu chí đề ra, các gia đình đều có Ti vi, sách báo, góc học tập và tạo điều kiện tốt nhất cho con cháu học tập (nối mạng Internet, mua sắm điện thoại thông minh.....). Hàng năm vào dịp nghỉ hè, đầu năm học mới Ban Khuyến học dòng họ đã tổ chức cho các cháu làm lễ báo công, viếng mộ Tổ tại Làng Mộ Trạch (Hải Dương), tham quan Hà Nội và viếng Lăng Bác để động viên, giáo dục truyển thống hiếu học cho các cháu. Vào dịp giỗ Tổ họ, Tết Nguyên đán, Tháng Khuyến học hàng năm, dòng họ tập trung tại Từ đường dâng sớ báo công với Tổ tiên và trao thưởng cho các cháu có thành tích học tập tốt, thi đỗ vào đại học, học sinh nghèo...... Bình quân mỗi năm có từ 65-75 cháu được thưởng. Nhiều năm liên tục, trong họ không có các cháu lưu ban, bỏ học. Tỷ lệ học sinh đạt khá, giỏi bình quân đạt trên 80%.
Với việc học tập của người lớn. Ban Khuyến học dòng họ đã tuyên truyền, động viên người lớn trong dòng họ tích cực tham gia học tập theo phương châm “Cần gì học nấy” như: sinh hoạt trong trung tâm học tập cộng đồng, nhà văn hóa, câu lạc bộ, thư viện văn hóa của khu, tự học trên ti vi, qua mạng Internet, qua giao lưu, tham quan, du lịch, tủ sách Dòng họ......
Từ triển khai xây dựng mô hình Dòng họ học tập theo các tiêu chí đề ra đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ. Các gia đình trong dòng họ đều có nhận thức đúng đắn về việc học tập thường xuyên, học tập suốt đời và lợi ích của việc học đối với cá nhân, gia đình, dòng họ và cộng đồng. Từ đó ngày càng quan tâm đầu tư nhiều hơn cho việc học. Đến nay, dòng họ có 09 Tiến sỹ, 10 Thạc sỹ, nhiều bác sỹ chuyên khoa I, II......; 01 Nhà giáo nhân dân, 02 Nhà giáo ưu tú, 01 Thầy thuốc ưu tú, trên 200 người có trình độ đại học, nhiều gia đình có con em đi tu nghiệp sinh, xuất khẩu lao động có trình độ tay nghề cao...... Nhiều người con của dòng họ thành đạt đã đóng góp cho sự phát triển kinh tế, văn hóa và phong trào khuyến học của địa phương. Đời sống kinh tế của hầu hết các gia đình trong dòng họ đều khá giả. Dòng họ không có hộ nghèo. Phong trào thi đua khuyến học trong dòng họ Vũ đã tác động sâu sắc lôi cuốn các dòng họ khác trong khu dân cư, trong xã Thụy Vân, góp phần xây dựng đời sống văn hóa, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đưa Thụy Vân trở thành xã đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của tỉnh Phú Thọ.
Sau 5 năm triển khai thực hiện Quyết định 281/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đã có 100% các gia đình đăng ký và đều đạt “Gia đình học tập”, dòng họ Vũ liên tục được UBND xã Thụy Vân Quyết định công nhận đạt danh hiệu “Dòng họ học tập” tiêu biểu xuất sắc, Dòng họ hàng năm đều được vinh danh, khen thưởng của Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam, Ủy ban nhân dân tỉnh, Thành phố, Hội Khuyến học tỉnh Phú Thọ và Sở Giáo dục và Đào tạo....
Từ thực tiễn xây dựng Dòng họ học tập giai đoạn 2015-2020, chúng tôi nhận thấy:
Khác với cộng đồng dân cư hoặc cơ quan, đơn vị, dòng họ phải lấy huyết thống, truyền thống của dòng họ mình để khích lệ cháu con, động viên sự học của mỗi thành viên, gia đình học không chỉ để cho mình mà còn để tôn vinh và tạo vị thế cho dòng họ trong cộng đồng, mọi người trong dòng họ đều phải có trách nhiệm giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp và tuân thủ quy chế, tộc ước của dòng họ, sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật. Dù trong hoàn cảnh nào thì người trong một họ vẫn luôn sống gắn bó, yêu thường, đùm bọc, giúp đỡ nhau, sống có trách nhiệm với nhau. Vì vậy, công tác khuyến học nói chung và xây dựng Dòng họ học tập nói riêng phải căn cứ vào đặc trưng này. Khi để ra các giải pháp triển khai thực hiện phải biết tranh thủ sự đồng thuận, tiếng nói và uy tín của Hội đồng gia tộc, của người đứng đầu họ, đứng đầu các chi, ngành mà tập hợp, tổ chức cho các gia đình, các thành viên trong họ cùng đồng lòng thực hiện. Đây là yếu tố quyết định thành công.
Sự chỉ đạo sâu sát, cụ thể của Hội Khuyến học từ Trung ương đến địa phương và sự quan tâm lãnh, chỉ đạo của bí thư chi bộ, trưởng khu, MTTQ, các đoàn thể trong khu dân cư; sự phối hợp chặt chẽ với chi hội khuyến học để tổ chức, động viên 100% các gia đình trong dòng họ đều có hội viên khuyến học và làm nòng cốt trong các hoạt động xây dựng tổ chức hội, xây dựng đời sống văn hóa, đô thị văn minh....
Trong hoạt động khuyến học dòng họ, vai trò của ban khuyến học hết sức quan trọng. Ban Khuyến học dòng họ Vũ có 5 thành viên đều là các nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục tâm huyết đã nghỉ hưu. Đây là những người am hiểu về giáo dục, nhiệt tình và có trách nhiệm cao với “sự học”, biết cách động viên, khích lệ người lớn trong dòng họ học tập thường xuyên, làm gương cho con cháu, các thành viên trong dòng họ tránh xa, không mắc các tai, tệ nạn xã hội..... Đây là điều kiện cấn thiết để hoạt động khuyến học dòng họ luôn duy trì, không ngừng đổi mới và phát triển.
Phải xây dựng được nguồn quỹ ổn định nhằm duy trì và phát triển các hoạt động khuyến học bền vững. Quỹ khuyến học dòng họ được hình thành từ sự đóng góp của các gia đình và sự hỗ trợ của những người con thành đạt trong họ. Hiện quỹ đã vận động được 148 triệu đồng dùng để chi khen thưởng hàng năm cho các cháu có thành tích học tập tốt, hỗ trợ các cháu có hoàn cảnh khó khăn, vinh danh các cá nhân, gia đình học tập tiêu biểu (gắn với sơ, tổng kết các hoạt động của Ban Khuyến học dòng họ và dịp Giỗ Tổ, lễ tết...tại Nhà Thờ Tổ).
Việc giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa các gia đình, các ngánh, chi của dòng họ và của dòng họ Vũ với các dòng họ học tập tiêu biểu, xuất sắc tại địa phương cũng như ở một số tỉnh được chú trọng, những việc làm hay, cách làm hiệu quả đã được Ban Khuyến học dòng họ rút kinh nghiệm, đề ra những giải pháp quan trọng để xây dựng mô hình gia đình, dòng họ học tập ngày một hiệu quả để cháu con, mọi người trong dòng họ đều phải học theo quy định của Tộc ước “Học để thay đổi, nâng cao chất lượng cuộc sống, học để thành người tử tế, phù hợp thích nghi với yêu cầu hội nhập và đổi mới”.....
Trên đây là một nội dung xin được trân trọng báo cáo với Chủ tịch Quốc hội và quý vị đại biểu.
Trước khi dừng lời, tôi xin kính chúc Chủ tịch Quốc Hội, các vị đại biểu, khách quý mạnh khỏe, hạnh phúc và thành công. Chúc phong trào khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trong cả nước tiếp tục phát triển mạnh mẽ, gặt hái được những thành công mới trong giai đoạn tiếp theo
Xin trân trọng cảm ơn!