Nhắc đến dòng họ Vũ (làng Hạ Nậu) xã Hương Nộn, huyện Tam Nông, ai ai cũng tấm tắc khen: Một dòng họ có “thâm niên” làm công tác khuyến học. Được biết rằng, họ Vũ có xuất xứ từ Tiên Lữ, Hưng Yên, lên lập nghiệp tại đất Hương Nộn, Tam Nông từ cuối thế kỷ XIX. Lúc đầu chỉ có 05 gia đình sinh sống. Trải qua thời gian, cùng với sự phát triển của xã hội, dòng họ Vũ cũng lớn mạnh không ngừng. Đến nay đã có gần 30 hộ sinh sống ở làng Hạ Nậu. Thấy được sự học trước kia cũng như để khuyến khích con cháu phấn đấu học giỏi, học lên cao, năm 1963 hai cụ cao niên trong dòng họ là cụ Vũ Văn Thể và cụ Vũ Văn Lối đã khởi xướng phong trào khuyến học ở các gia đình và con em, con cháu trong dòng họ. Lúc đầu nguồn quỹ của dòng họ rất ít ỏi. Phần thưởng cho con em đạt học sinh tiên tiến, học sinh giỏi chỉ là chiếc bút chì có đầu tẩy, rồi một tập giấy, một quyển vở. Mỗi năm, đúng ngày mồng 1 Tết Nguyên đán, cả dòng họ tụ tập tại nhà trưởng nam, sau lễ cầu an năm mới là lễ phát thưởng cho con cháu. Trước kia chỉ dừng lại từ lớp 1 đến lớp 12. Đến nay phát thưởng cho cả các cháu là sinh viên đại học có thành tích tốt trong học tập. Được biết dòng họ Vũ không những làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài rong dòng họ mà từng gia đình cũng làm tốt công tác khuyến học. Hàng năm, phát thưởng cho các cháu nội, ngoại có thành tích học tập tốt, vì vậy phong trào khuyến học lan ra cả họ nội, họ ngoại. Công tác vận động xây dựng quỹ khuyến học được Ban đại diện của dòng tộc hết sức quan tâm. Ngoài phần đóng góp của các gia đình trong dòng tộc, Ban đại diện còn vận động con em dâu, rể của họ có thu nhập cao, đóng góp xây dựng quỹ. Đến nay, quỹ khuyến học liên tục có số dư trên 10 triệu đồng. Không những phát thưởng cho các cháu học giỏi, Ban đại diện còn tổ chức cho các cháu đi tham quan du lịch như về viếng Lăng Bác, thăm Khoang Xanh, Đảo Ngọc... Hòa chung với khí thế thi đua sôi nổi trong phong trào xây dựng các mô hình gia đình, dòng họ học tập của huyện Tam Nông, dòng họ đã tích cực tuyên truyền, vận động và phổ biến các tiêu chí về xây dựng gia đình, dòng họ học tập hướng dẫn các gia đình đăng kí phấn đấu, quan tâm tạo
mọi điều kiện cho con em có các điều kiện học tập tốt nhất, tổ chức vận động người lớn trong các gia đình tích cực tham gia học tập tại các TT HTCĐ, chú trọng tuyên truyền cho người lớn trong các gia đình tích cực học tập chuyển đổi nghề nghiệp bám sát chương trình dậy nghề cho lao động nông thôn để cải thiện đời sống, phát triển kinh tế gia đình, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của địa phương. Hàng năm tỉ lệ các gia đình đạt danh hiệu gia đình học tập từ 70-80%. Dòng họ đã nhiều năm được hội khuyến học các cấp trên khen thưởng và đạt danh hiệu “dòng họ học tập” tiêu biểu.
Nhờ làm tốt công tác khuyến học, đến nay trong dòng họ Vũ (Hạ Nậu) có một bảng vàng thành tích đáng tự hào. Những năm đầu của thập kỷ 60, toàn xã có 02 người đỗ và có bằng đại học: trong đó có 1 người con họ Vũ là Vũ Văn Khanh và Hoàng Tòa (cũng là cháu ngoại họ Vũ). Trải qua 55 năm phát triển và trưởng thành, dòng họ Vũ đã có 39 người có bằng đại học, 05 người có bằng Thạc sĩ, có 01 Thượng tá, 01 Đại tá - Thầy thuốc ưu tú, bình quân mỗi gia đình có 02 người có bằng đại học. Riêng gia đình Đại tá - Thầy thuốc Vũ Kim Thành trong gia đình có 06 người thì 05 người có bằng đại học, trong đó có 02 Thạc sĩ. Hoặc gia đình Bác sĩ Vũ Đình Hưng (được gọi là gia đình Bác sĩ). Gương khuyến học của dòng họ Vũ (Hương Nộn) đã lan tỏa đến các dòng họ khác như: Họ Trần, họ Bùi, họ Nguyễn... cũng là những dòng họ làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài. Những ảnh hưởng đó đã lan tỏa tới một số gia đình ở khu 4, xã Hương Nộn, đã có phong trào “Đại học hóa”. Điển hình là các gia đình như: Trần Anh Kim, Đỗ Thái Ngọ, Cù Văn Tường, Lê Thanh Cư, Phạm Văn Ty, Hán Huy Hoàng. Đặc biệt gia đình Nhà giáo Cù Văn Tưởng cả bố mẹ, con trai, con gái, dâu, rể đều có bằng Đại học và trên Đại học, tổng số lên tới 10 người.
Cùng với phong trào khuyến học, khuyến tài của các dòng họ, phong trào “Đại học hóa” ở khu 4, Hương Nộn và bề dày về công tác khuyến học khuyến tài của dòng họ Vũ đã làm nên điểm sáng phong trào khuyến học, khuyến tài của xã Hương Nộn và huyện Tam Nông.
Bùi Văn Phẩm