Những năm gần đây, xây dựng và phát triển xã hội học tập đã và đang trở thành xu thế ở nhiều quốc gia trên thế giới. Ở nước ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm đề ra quan điểm học tập suốt đời khi nhiều lần yêu cầu mọi người phải học để không bị lùi lại so với yêu cầu công việc, yêu cầu xã hội. Người chủ trương xây dựng một nền giáo dục cho mọi người, không phân biệt tuổi tác, nghề nghiệp, với mục đích, nội dung và phương pháp phong phú, linh hoạt.
Theo Bác, học tập suốt đời là học những điều cơ bản, thiết thực, phù hợp với trình độ, hoàn cảnh, nhu cầu, công việc của từng người và cộng đồng; học đi đôi với hành, với xây dựng nếp sống văn hoá… Người rất chú trọng nội dung học của từng đối tượng, đối với người mù chữ thì học để biết chữ, biết đọc, biết viết; người đã thoát nạn mù chữ thì phải tiếp tục học để nâng cao trình độ văn hóa.
Theo Bác, “học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời”, do đó cần quan tâm đến phương pháp học tập, trong đó đặc biệt phải coi trọng phương pháp tự học, “lấy tự học làm cốt”. Và chính Bác đã tự mình nêu một tấm gương mẫu mực về tự học và học suốt đời; Người tranh thủ học mọi lúc, mọi nơi, “học trong đời sống của mình,... học ở giai cấp công nhân”, kể cả khi đã trở thành người lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước, để làm chủ được tri thức, làm phong phú sự hiểu biết của mình và có đủ trí tuệ lãnh đạo đất nước ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Về luận điểm “học để làm gì” được Hồ Chí Minh lý giải một cách đơn giản, cụ thể, thiết thực và hiển nhiên mà ai cũng hiểu được, làm theo được; đó là, học để biết phải trái, nhận rõ bạn thù, học để làm việc, để làm người, để phụng sự nhân dân. Điều đó rất phù hợp với quan điểm của UNESCO về các trụ cột của giáo dục là: Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống và học để tự khẳng định mình.
Với công dân Việt Nam, Người chỉ rõ “dốt thì dại, dại thì hèn” và nếu “vì không chịu dại, không chịu hèn nên thanh toán mù chữ là một trong những việc cấp bách và quan trọng”. Đồng thời, Bác nhắc nhở công dân nước Việt Nam độc lập ai cũng “phải có kiến thức mới để có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà, và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ”.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về học suốt đời là di sản vô giá, tạo động cơ thôi thúc mọi người, mọi đối tượng đều ham học và học suốt đời. Tư tưởng, tấm gương của Bác về học tập suốt đời không chỉ có sức thuyết phục, thức tỉnh, động viên đối với các đối tượng khác nhau, mà còn là tư tưởng chỉ đạo, là khâu then chốt để cải cách giáo dục, là nội dung cốt lõi xây dựng xã hội học tập mà Nghị quyết XII đã đề ra.
Trong giai đoạn diễn ra hội nhập sâu rộng và toàn cầu hóa hiện nay, việc học tập thường xuyên, học tập suốt đời đối với mỗi cá nhân và việc xây dựng xã hội học tập đối với mỗi quốc gia, dân tộc lại càng có ý nghĩa quan trọng hơn bao giờ hết. Điều đó, một lần nữa lại khẳng định tính đúng đắn và giá trị to lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh về học tập thường xuyên, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập.
Để việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về học tập thường xuyên, học tập suốt đời thu được hiệu quả tích cực, tôi cho rằng chúng ta cấn làm tốt một số nhiệm vụ sau:
Một là: Tăng cường lãnh đạo của các cấp ủy, chính quyền các cấp về công tác học tập thường xuyên, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập
Tiếp tục quán triệt các Chỉ thị, Nghị quyết của Trung ương, Quyết định của Chính phủ về xây dựng xã hội học tập, đặc biệt làChỉ thị số 11-CT/TW của Bộ Chính trị về "Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập"; Quyết định số 89/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt “Đề án xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2012-2020”;
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền để mỗi người dân và cộng đồng thấy rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của học tập thường xuyên, học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập đối với mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng xã hội; từ đó mỗi người tích cực, tự giác tham gia học tập.
Hai là: Tạo điều kiện thuận lợi để mọi người tham gia học tập
Mỗi cơ quan, đơn vị, tổ chức và gia đình nên tạo những điều kiện thuận lợi, tốt nhất có thể về cơ sở vật chất, trang thiết bị và các điều kiện khác để mỗi thành viên tham gia học tập (Thư viện, tủ sách, báo, tạp chí, máy vi tính có kết nối internet ...)
Có các hoạt động khuyến khích công tác khuyến học, khuyến tài ngày càng phát triển phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội và đặc thù của địa phương.
Ba là: Đổi mới phương pháp học tập
Trong các phương pháp học tập thì phải lấy tự học làm cốt. Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời, do đó cần quan tâm đến phương pháp học tập, trong đó đặc biệt phải coi trọng phương pháp tự học, “học ở trường, học ở sách vở, học lẫn nhau và học ở nhân dân, “học trong đời sống của mình,... . Còn sống thì còn phải học” .
Mỗi công việc mới, mỗi vấn đề mới lại đòi hỏi chúng ta phải tìm hiểu, nghiên cứu; do vậy mỗi người cần tranh thủ sự giúp đỡ, hướng dẫn chỉ bảo của thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp và thực hiện phương châm học ở mọi lúc, mọi nơi, học trong khi giao tiếp, trong công việc hằng ngày, trong việc lớn cũng như việc nhỏ, trong kinh nghiệm thành công cũng như thất bại.
Bốn là: Lựa chọn nội dung để học tập
Trong cuộc sống có rất nhiều vấn đề cần quan tâm, nếu thấy cái gì học cái ấy thì chúng ta chỉ thu được một mớ kiến thức hỗn tạp, không có tác dụng với chính người học và cũng không đủ thời gian để học, hiểu hết tất cả. Do đó, ngoài việc học ở nhà trường theo chương trình quy định, chúng ta phải căn cứ vào trình độ nhận thức, công việc đang đảm nhiệm và vị trí của bản thân để lựa chọn những điều cơ bản, thiết thực, những vấn đề cần cho lĩnh vực công tác đang đảm nhiệm hoặc phù hợp nhu cầu cá nhân.
Năm là: Lựa chọn hình thức và thời lượng học tập
Chúng ta xác định là học ở mọi lúc, mọi nơi, học ở trường, học ở sách vở, học qua các phương tiện truyền thông; học lẫn nhau và học nhân dân, không học nhân dân là một thiếu sót rất lớn. Học ở trường, lớp, ở sách vở là học những kiến thức phổ thông cơ bản, những kiến chung nhất; học qua bạn bè, đồng nghiệp là lối học sinh kề, là con đường rất ngắn để đạt được kiến thức, kỹ năng; học ở nhân dân, chính việc thông qua học tập, tiếp xúc với nhân dân mà mỗi chúng ta có điều kiện gần gũi, nắm được tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, từ đó tham mưu, đề xuất tiếp tục bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân.
Trong giai đoạn hiện nay, khi mà internet kết nối vạn vật, thì các phương tiện truyền thông đã trở thành công cụ giúp chúng ta tự học, tự nghiên cứu rất hữu ích ở rất nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, internet cho chúng ta muôn vàn thông tin, muôn vàn kiến thức, để việc học tập qua mạng internet thu được kết quả tốt, mỗi chúng ta cần trang bị cho mình một “bộ lọc”, một lăng kính chủ quan, biết lựa chọn những thông tin cần thiết để phục vụ cho học tập, lao động, sản xuất và các nhu cầu cuộc sống.
Cuộc sống là một trường học thực tế sinh động, là nơi để “thực hành” những điều đã học. Học tập suốt đời là mỗi ngày phải học hỏi thêm được những điều mới mẻ; học đến đâu, luyện tập và thực hành đến đó. Trong lao động, làm việc là quá trình tự học tập, tích lũy, bổ sung kinh nghiệm, đúc kết kiến thức từ thực tiễn, và phải nghiên cứu kinh nghiệm cũ để giúp cho thực hành mới, lại đem thực hành mới để phát triển kinh nghiệm cũ làm cho nó đầy đủ, dồi dào thêm. Do đó, mỗi ngày chúng ta nên dành một thời gian nhất định để tự học, đừng lấy lý do bận việc mà sao nhãng việc học tập, có như vậy chúng ta mới có thể thu được thành công./.
Đoàn Văn Vinh - Chủ tịch Hội Khuyến học huyện Thanh Thủy